Joost Zwagerman

Zoektocht naar God

Leven 

Joost Zwagerman werd op 18 november 1963 in Alkmaar geboren. Op 22 jarige leeftijd debuteerde hij in 1986 met de roman De houdgreep. Met zijn vijfde boek Gimmick in 1989 kwam zijn succes. Hij behoorde tot het groepje van meest gelezen Nederlandse schrijvers van zijn generatie. Naast romans publiceerde hij ook gedichten en essays met name over kunst. Zijn eerste dichtbundel Langs de doofpot verscheen in 1987, waarna er een aantal volgden. Zijn laatste essay bundel was De stilte van het Licht. Schoonheid en onbehagen in de kunst, september 2015. Hij was actief als columnist in de Volkskrant en NRC Handelsblad, was in 2003 en 2004 presentator van het televisieprogramma Zomergasten en hij trad geregeld op in De Wereld draait door. Op 8 september 2015 maakte Joost Zwagerman een einde aan zijn leven. Hij ligt in Bergen begraven naast Lucebert, met op zijn grafmonument de titel van zijn laatste bundel over kunst: De Stilte van het Licht. Als belangrijke reden om dit boek te schrijven vermeldt hij: “Ik wilde iets doen met datgene waarvan mijn oeuvre doortrokken is: het verlangen om er niet te zijn.” Dit herkent hij bij anderen.

Kennismaking

Ontkomen aan jezelf

Waar gíng het Rothko om? Zijn werk drukt naar eigen zeggen geen ervaring uit, maar is zélf die ervaring. Doeken van groter formaat bieden de toeschouwer de gelegenheid ín die ervaring zelf te verzinken en er onderdeel van te worden. Rothko’s toelichting tendeert naar een unio mystica, waarbij het kunstwerk Christus heeft vervangen als entiteit waarmee een mystieke eenwording benaderd en bereikt kan worden. Gegeven de religieuze component in zijn werken voelde Rothko zich vermoedelijk meer verwant met Meister Eckhart en Sint-Johannes van het Kruis – wiens geschriften Rothko had gespeld – dan met tijdgenoten.

Door God verlaten ruimtes

Mark Rothko las de werken van Sint-Johannes van het Kruis, in het bijzonder zijn ‘Geestelijk Hooglied’. Hij schreef: “Leren leven is de ruimte durven betreden die God verlaten heeft.” Zijn schilderijen tonen de lege ruimtes die overblijven nadat ze door God verlaten zijn. God uit zichzelf in het harde feit dat Hij een alomtegenwoordigheid is – zo zou je het godsbesef van Sint-Johannes van het Kruis en Meister Eckhart ultrakort kunnen typeren. Nog korter gezegd: verschijnen is verdwijnen. Dát is wat er ook in de werken van Rothko gebeurt. Iets onthult zichzelf – om vrijwel tegelijkertijd in zichzelf te verdwijnen.

Het verborgen geluid in de stilte

Tot Miró’s lectuur behoorden, naast de poëzie van vriend en tijdgenoot Éluard, de werken van Sint-Johannes van het Kruis en Theresia van Avila. Misschien is het mede naar aanleiding van hun geschriften dat Miró op zeker moment verklaarde: “Ik zoek naar het verborgen geluid in de stilte, naar beweging in het roerloze, leven in het levenloze … en naar vormen in de leegte.” Uiteindelijk streefde Miró in zijn werk naar een vorm van zelfvergetelheid. Zijn Mirómonde moest een universum zijn waaruit de maker zich stukje bij beetje kon terugtrekken. “Ik moet ophouden Miró te zijn,” bezwoer de kunstenaar. “Ik moet mij naar het anonieme begeven.”

Een glimp van God

Geloofde de goedgeluimde pessimist Lucebert in God? De exegeten zijn het er nog steeds niet over eens. Hij was hoe dan ook een religieus geïnspireerde kunstenaar die plezier had in ketterij. Maar Lucebert was óók de dartelende mysticus die zomaar een glimp van God kon aanbrengen in de schildering van een oerwezen dat leek te zijn weggelopen van een rotstekening uit de prehistorie.

Teksten

[Titel alinea]

[Tekst]

[Titel alinea]

[Tekst]

[Titel alinea]

[Tekst]

Bloemlezing

Bibliografische gegevens

Titel:
Auteur:
Redacteur:
Vertaler:
Jaar:
Plaats:
Uitgever:
Gepubliceerd in:[in geval van publicatie in tijdschrift. (Met vermelding van jaar, jaargang, reeksnr. enz.)]
ISBN:XX-XXX-XXXX-X
DOI:Zenodo

Samenvatting

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Titel 1

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Titel 2

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Titel 3

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Download

? MB
(fixed PDF for print)
? MB
(refloatable epub 3.0)
Ondersteund door:

Op dit boek is een Creative Commons Attribution 4.0 International licentie van toepassing (CC BY).

Verdieping

[Titel artikel]

Bibliografische gegevens

Titel:
Auteur:
Redacteur:
Vertaler:
Jaar:
Plaats:
Uitgever:
Gepubliceerd in:[in geval van publicatie in tijdschrift. (Met vermelding van jaar, jaargang, reeksnr. enz.)]
ISBN:XX-XXX-XXXX-X
DOI:Zenodo

Samenvatting

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Titel 1

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Titel 2

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Titel 3

Your content goes here. Edit or remove this text inline or in the module Content settings. You can also style every aspect of this content in the module Design settings and even apply custom CSS to this text in the module Advanced settings.

Download

? MB
(fixed PDF for print)
? MB
(refloatable epub 3.0)
Ondersteund door:

Op dit boek is een Creative Commons Attribution 4.0 International licentie van toepassing (CC BY).

[Titel boek]

Bibliografische gegevens

Titel:
Auteur:
Redacteur:
Vertaler:
Jaar:
Plaats:
Uitgever:
Gepubliceerd in:[in geval van publicatie in tijdschrift. (Met vermelding van jaar, jaargang, reeksnr. enz.)]
ISBN:XX-XXX-XXXX-X
DOI:Zenodo

Inhoudsopgave

Voorwoord

  1. Hoofdstuk 1
    1. Paragraaf 1
    2. Paragraaf 2
  2. Hoofdstuk 2
    1. Paragraaf 1
    2. Paragraaf 2
  3. Hoofdstuk 3
  4. Hoofdstuk 4
  5. Hoofdstuk 5

    6. Bibliografie

Download

? MB
(fixed PDF for print)
? MB
(refloatable epub 3.0)
Ondersteund door:

Op dit boek is een Creative Commons Attribution 4.0 International licentie van toepassing (CC BY).